COLUMN - Verhaal achter de Platenhoes - Nirvana - Nevermind [1991]
Gèèèld! Alles draait om geld. Dat was zeker het geval in de jaren negentig, waarin de aandelenbeurzen explodeerden, en de champagne rijkelijk vloeide op de plezierjachten die steeds meer mensen zich konden veroorloven. Dus krijgt de baby op de hoes van Nirvana's 'Nevermind' uit 1991 geen worst maar een dollarbiljet voorgehouden. Aan een vishaak. Bijt maar toe!
De geschiedenis van deze zeer herkenbare platenhoes begint met een televisieprogramma over onderwaterbevallingen waar Nirvana-zanger Kurt Cobain en drummer Dave Grohl naar zaten te kijken. Ze vroegen Robert Fisher, ontwerper bij platenmaatschappij Geffen of hij daar iets mee kon voor een hoes. Fisher vond wat archiefbeelden van onderwaterbevallingen, maar de platenmaatschappij vond ze te expliciet. Dat gold niet voor het beeld van een zwemmende baby. Cobain kwam vervolgens met het idee om een vishaak met een dollarbiljet erbij te maken als verwijzing naar het materialisme waar ieder mens in die tijd vanaf zijn geboorte – en misschien ook al daarvoor – in ondergedompeld werd.
Fotograaf Kirk Weddle, gespecialiseerd in onderwaterfoto’s, schoot de beelden van de vier maanden oude Spencer Elden, die voor het eerst zou gaan zwemmen; als je goed kijkt, zie je nog vingerafdrukken van Spencers vader op de borst van de baby voordat hij het losliet in het water. Het dollarbiljet aan de vishaak werd er later aan toegevoegd.
De platenmaatschappij hield er wel rekening mee dat de hoes een probleem zou kunnen opleveren in de preutse VS. Er is namelijk een piemeltje op te zien. Dus maakte Fisher ook een versie van de hoes waar het babypiemeltje is weggepoetst. De piemelloze versie kon echter in de la blijven liggen, al kreeg een enkele platenzaak van de lokale autoriteiten opdracht om het wormpje te bedekken. Cobain had dit al voorzien; hij stelde, semi-serieus, voor om de hoes te voorzien van een sticker met het opschrift ‘Als je je hierdoor beledigd voelt, dan moet je wel een stiekeme pedofiel zijn’.
Nevermind bracht de band en hun muziek naar de top van de hitlijsten, met nummers als Smells Like Teen Spirit, waarmee de grungemuziekstijl uit Seattle werd geboren.
‘Baby’ Elden hield aan de hoes eeuwige roem, maar naar eigen zeggen amper geld over. Zijn vader Rick Elden was kunstenaar en een kennis van fotograaf Weddle; dat hij Elden liet fotograferen was een soort vriendendienst. Van royalties was geen sprake.
Spencer Elden kon in eerste instantie nog wel luchtig doen om zijn afbeelding als naakte baby. Hij presenteerde zich vaak als de Nirvana-baby. En vragen uit het publiek over zijn piemel (‘Is’ie nog steeds zo klein?'), riposteerde hij doorgaans met: ‘Hij is veranderd; wil je hem zien?’
Maar met de jaren kwam het ongemak. In 2007 zei Elden, inmiddels op de drempel van volwassenheid, tegen de Sunday Times dat het ‘een beetje griezelig was dat zoveel mensen me naakt hebben gezien ... Ik voel me de grootste pornoster ter wereld.’ Nog weer veertien jaar later – hij is dan 30 - besluit hij om er toch werk van te maken: hij klaagt de band aan.
Volgens zijn advocaten heeft Elden levenslange schade geleden door de hoes. Ze eisten namens Spencer van elk van de nog levende leden van de Nirvana - als executeurs van de nalatenschap van Kurt Cobain - 150.000 dollar schadevergoeding.
Op 2 oktober van dit jaar kwam er eindelijk uitspraak. Volgens de rechter is de hoes geen kinderpornografie. Hij stelt dat de context van de foto allesbehalve seksueel is: ‘Het is eerder te vergelijken met een familiekiekje van een kind in bad.’ De rechter wees ook op het feit dat Elden zichzelf jarenlang als ‘de Nirvana-baby’ heeft geprofileerd, zelfs handtekeningen zette op replica’s van de hoes, en daar financieel voordeel uit haalde.
Ik kan me wel iets voorstellen bij de uitspraak van de rechter. Het is een bekend fenomeen in de muziekwereld. Zodra iets een succes wordt, wil iedereen een stukje van de taart. Gèèèld!
Gerrit-Jan Vrielink