Verhaal achter de platenhoes - Aladdin Sane (1973) - David Bowie
"Aladdin Sane van David Bowie moest de opvolger worden van Ziggy Stardust. Bowie en zijn visagist Pierre La Roche zaten wat te praten over het ontwerp van de van de hoes voor deze lp. Bowie had ideeën genoeg zei hij in een interview over het ontstaan van de platenhoes. ‘Ik vertelde aan Pierre dat gedachten als bliksemschichten door mijn hoofd gaan. En dat ik ze graag ze eens uit kon zetten.’ Plotseling viel het oog van La Roche op de rijstkoker van Panasonic die in de studio stond, met daarop een bliksemschicht als ‘caution’-symbool: ‘Als we dat nu eens op je gezicht schminken?’
Zo werd het idee geboren voor deze hoes die ook wel de Mona Lisa van de platenhoezen genoemd wordt. Als je de naam David Bowie op een feestje noemt, zal bij menigeen deze foto van Bowie met de bliksemschicht op zijn gezicht te binnen schieten.
Kosten noch moeite werden bespaard om de hoes te maken. Ziggy Stardust was een megasucces in Engeland geworden en de platenmaatschappij wilde van Bowie nu een wereldster maken. Fotograaf Brian Duffy werd ingehuurd, de portretfotograaf voor magazines als Vogue en Elle.
La Roche schminkte Bowies gezicht en blote bovenlijf melkwit en bracht de bliksemschicht op zijn gezicht aan. Fotograaf Duffy schoot verschillende beelden van Bowie en bedacht dat de kleurenfoto met een zevenkleuren druk uitgevoerd moest worden. Dat was uitzonderlijk in de jaren zeventig. Gangbaar was een vierkleuren print. Alleen in Zwitserland was een drukkerij die met zevenprints machines werkten.
Duffy bracht met de airbrush-techniek ook nog een waterdruppel aan op de linkerschouder van Bowie. Dat maakt het beeld extra mysterieus. Is het een traan? Sommigen zien er een fallus in. Anderen speculeren over Bowies verdriet over zijn schizofrene halfbroer. Bowie was bang dat hij, net als zijn halfbroer, een gespleten persoonlijkheid had. Die bliksemschicht en de traan zouden daar symbool voor staan. De titel zou daar ook naar kunnen verwijzen. Als je wat speelt met de letters krijg je ‘A Lad Insane’. In het Nederlands: een krankzinnige gozer.
Maar volgens Bowie verwijst het titelnummer niet naar schizofrenie maar naar de krankzinnigheid van jongemannen die in het leger gaan. Bowie was destijds op tournee in Amerika en verbaasde zich over de propaganda van de Amerikaanse regering om in het leger te gaan. ‘We hebben je nodig. Een baan met veel avontuur, verantwoordelijkheid en vaderlandsliefde. Je wordt een held als je het leger ingaat!’ Krankzinnig, wist Bowie toen al. Hij groeide op in de jaren vijftig en zag de trauma’s bij de mannen van zijn vaders generatie die van de oorlog terugkwamen.
Mijn schoonvader had ook last van wat nu heet een post traumatisch stresssyndroom (ptss). Als twintigjarige jongen had hij twee jaar in Nederlands-Indië gediend. Hij had het er nooit over, maar het was wel duidelijk dat hij daar gruwelijke dingen had meegemaakt. ’Ik ging voor het avontuur, maar de regering heeft me in de steek gelaten’, was het enige dat hij erover kwijt wilde.
Zo blijft de hoes van Aladdin Sane refereren aan een actueel thema. Met prachtige muziek en hits als ‘The Jean Genie’. Net als op Ziggy Stardust speelt gitarist Mick Ronson weergaloos. Neem het openingsnummer ‘Watch the Man’ met Keith Richards-achtige gitaarlicks. En luister naar het jazzy pianospel van Mike Garson, vooral in de songs waarin het experiment niet wordt geschuwd.
Bowie werd een wereldster. Hij was de ultieme rockkameleon. Telkens veranderde hij van muziekstijl en gedaante. Eerst als ‘Ziggy Stardust’, en op deze lp als de neef van Ziggy, ‘Aladdin’. Daarna als de ‘Thin White Duke’ op Station to Station en ga zo maar door. Ook zijn muziekstijl veranderde met de jaren. Van strakke rockmuziek, popmuziek met jazz en soul invloeden en experimentele muziek in samenwerking met toetsenist Brian Eno.
Zes jaar geleden overleed Bowie, op 69-jarige leeftijd. Mijn buurman, een fervent Bowie-fan, gaf spontaan een buurtfeest als eerbetoon. Ik wist dat zijn 15-jarige dochter als wens had om op haar 16de verjaardag een tatoeage te plaatsen. Op het feest droeg ze de Bowie-bliksemschicht op haar gezicht. Even schrok ik me te pletter. ‘Dat is toch geen tatoeage’, vroeg ik haar. ‘Nee’, zei ze glimlachend, ‘Het is gewoon schmink’.
Daarna liet ze me de Keltische Daraknoop zien die ze op haar verjaardag op haar kuit als tatoeage zou laten zetten."
Gerrit-Jan Vrielink