#

Nieuws

Nieuws overzicht
#

Verhaal achter de platenhoes: Heaven and Hell (1975) - Vangelis

Als er ooit een film over mijn leven wordt gemaakt, start hij met het beeld van een klaslokaal met een les psychiatrie. Er wordt een video vertoond van een schizofreen meisje dat naar de lp Heaven and Hell van Vangelis zit te luisteren.

Als door een magneet werd ik als student aangetrokken door dit beeld en de muziek. De video bleek opgenomen te zijn in een therapeutisch centrum voor psychiatrische patiënten in Leuven, België. Ze werkten daar volgens de principes van de antipsychiatrie, een stroming in de gezondheidszorg die begin jaren tachtig over Europa trok. Dankzij een wet in Italië moesten alle psychiatrische inrichtingen begin jaren tachtig binnen een maand gesloten worden, omdat ze als onderdrukkend voor de patiënten werden beschouwd. Kleinschaligheid was het toverwoord. De patiënt mocht geen patiënt meer heten. Hij of zij ging in een kleinschalig woonvorm wonen, midden in een wijk van een stad of een dorp. Gewoon lekker tussen de ‘gewone’ mensen.

Zo ook in Leuven. De video van de woongemeenschap met psychiatrische patiënten zette mijn leven totaal op de kop. Dat was de plek waar ik stage wilde lopen. De docenten ondersteunden mijn streven en regelden de stageplek. Dat kostte nogal wat moeite, want Nederland erkende dit soort alternatieve plekken nog niet als stageplek. Maar het lukte en ik reisde af naar Leuven.

Muziek speelde een centrale rol in de begeleiding en behandeling van de bewoners. Ik kreeg Angela toegewezen om te begeleiden, een zeer introvert meisje dat nauwelijks praatte en volledig in zichzelf was gekeerd. De enige toegang die ik bij haar had, was de muziek van Vangelis. We zeiden niet veel; ik nam platen van Vangelis mee liet ze aan haar horen. Ze vond het prachtig. Langzaamaan begon ze wat meer te praten. ‘Dit nummer vind ik ook mooi’; zei ze dan, bijvoorbeeld toen we Irelande van Opera Savage draaiden. En naar ‘So long ago, so clear’ van Heaven and Hell, met de zang van Jon Anderson van Yes, kon ze eindeloos luisteren.

Na drie maanden begon ze iets te vertellen over wat ze als kind allemaal had meegemaakt. Heel triest. Haar stiefvader had al het vertrouwen uit haar geslagen. Dat trauma zou nooit helemaal helen, dat werd me wel duidelijk. Toch kwam ze steeds vaker uit haar kamer en maakte dan wat contact met de andere bewoners. Dat was een geweldige stap vooruit. Het deed haar goed. Beetje bij beetje begon ze andere mensen weer iets vertrouwen.

Mijn stage zat erop. Ik nam afscheid van Angela. ‘Dank je wel voor de mooie muziek’ zei ze en gaf me de LP Short Stories van Jon & Vangelis als cadeau. Onze wegen scheidden. Ik haalde mijn diploma en ging in verschillende ziekenhuizen werken. Regelmatig ging ik nog op bezoek bij de woongemeenschap. Het was daar altijd een oase van rust en tederheid. Angela werd steeds sterker. Ze kon als therapeut gaan werken.

Af en toe nam ik een nieuwe LP van Vangelis mee en besprak deze dan met Angela. Over één ding waren we het eens. Vangelis ging iets teveel de commerciële kant op met populaire deuntjes. Heaven and Hell bleef onze favoriete LP.  

De woongemeenschap hield op te bestaan en ik verloor Angela uit het oog. Ze vindt het vast fantastisch dat ik nu over platenhoezen schrijf. ‘Vind je goudklompjes in de modderpoel’, was haar boodschap aan iedereen die het maar horen wilde. De hoes van Heaven and Hell hebben we destijds nooit uitgebreid besproken. We wisten niet eens dat het door Paul Wakefield was ontworpen, de illustrator die ook de hoes van Crime of the Century van Supertramp had gemaakt. Hij heeft blijkbaar iets met handen.

We wisten toen ook niet dat er verschillende versies van deze hoes in omloop waren. Zoals die ene met een uitklapbare hoes waarop Vangelis live spelend achter zijn twintig toetsenborden staat. Wel wisten we dat Vangelis bijna in Yes had gespeeld, toen toetsenist Rick Wakeman de groep verliet. Vanwege contractuele verplichtingen van Vangelis is dat nooit doorgegaan. Jon Anderson en Vangelis werden wel goede vrienden; hun band leverde wereldhits op als ‘I Hear You Now’ en ‘I’ll Find My Way Home’.
Regelmatig draai ik Heaven and Hell en denk ik terug aan de bijzondere tijd in Leuven. Het lijkt zo lang geleden, maar de beelden staan me nog glashelder voor ogen. ‘So long ago, So clear’.

De film over mijn leven mag eindigen met mijn begrafenis met dit nummer op de achtergrond. Maar hopelijk duurt dat nog even.

Gerrit-Jan Vrielink

 

OP DE HOOGTE BLIJVEN

MELD JE AAN VOOR DE NIEUWSBRIEF EN ONTVANG INSPIRATIE, NIEUWS EN DE AGENDA DIRECT IN JE MAILBOX.

Naar inschrijven