#

Nieuws

Nieuws overzicht
#

Verhaal achter de platenhoes: The Hissing of Summer Lawns (1975) - Joni Mitchell

‘Er zit een addertje onder het gras’. Vrij vertaald is dit de titel van dit album van Joni Mitchell uit 1975. Let op voor schone schijn, want daarachter schuilt een probleem. Denk aan de kleine lettertjes in een huurcontract. Of de onuitgesproken verplichting bij een mooie aanbieding (‘U krijgt de eerste maand gratis!’).

Bij Joni Mitchell zit er wel een hele grote adder onder het gras. De slang moet gedragen worden door zes Afrikanen (de man op de achterkant van de hoes meegeteld). De tekening van de hoes is gemaakt door Joni Mitchell zelf met een knipoog naar een National Geographic-foto uit 1975, waarop een groep inheemse mensen een gigantische anaconda vasthoudt. Op de achtergrond zien we de skyline van Los Angeles en huizen uit de buitenwijken van de stad. Wijken waar de schone schijn hoogtij viert en het gras er netjes gemaaid bij ligt. Maar achter deze beschaafde oppervlakte heerst een duistere onderstroom. Joni Mitchell wil met de tekening van de hoes en de teksten deze tegenstrijdigheid in beeld brengen. Ze hekelt de consumptiemaatschappij van de Amerikanen terwijl er in de derde wereld honger wordt geleden. Ook thema’s als kleinburgerlijkheid en mishandeling stelt ze aan de kaak met teksten als ‘Door de kerken en scholen word je gebroken naar de maatstaven van de middelklasse. De schone schijn dient in stand te worden gehouden. Zodra je buiten de lijntjes kleurt wordt dat de kop ingedrukt.’

Ze heeft makkelijk praten, zeiden de critici over de teksten van deze LP. Joni Mitchell had het inmiddels helemaal gemaakt met haar muziekcarrière. Ze woonde in een prachtig huis met zwembad dat op de achterkant is getekend. (Op de binnenkant van de hoes ligt ze relaxed in dat zwembad). Maar zat het haar allemaal echt mee?

Als Canadese vertrok ze eind jaren zestig naar New York en maakte daar met haar hoge falsetto stem en apart akoestisch gitaargeluid (ze stemde de snaren op een ongewone wijze) snel furore in de country-muziekwereld. De reden van haar vertrek uit Canada? Als 18-jarige was ze ongewenst zwanger geworden. Dat was een schande in het conservatieve Canada. De baby werd afgestaan aan een kindertehuis en Mitchell vertrok alleen met haar gitaar naar Amerika. Onder de schone schijn van haar muziekcarrière schuilt dus een behoorlijke adder. Maar ze vertelde dit aan niemand.
 
Na New York vestigde ze zich in Los Angeles in de Laurel Canyon waar op dat moment de countrymuziek en popmuziek samenkwamen. Een smeltkroes van legendarische muziek van onder andere The Eagles, The Doors, en Crosby Stills Nash & Young. Daar ontmoette ze Graham Nash en ze werden smoorverliefd op elkaar; ‘Our House’ op de LP Deja Vu van CSN&Y gaat over hun relatie. Maar dat werd Joni Mitchell op een gegeven moment te benauwd. Ze vocht nog steeds met haar adder onder het gras. Ze schreef Graham Nash een briefje met de tekst: ‘Als je zand van het strand te stevig in je hand vasthoudt, sijpelt het weg tussen je vingers.’ En vertrok weer, alleen met haar gitaar op zoek naar een nieuwe wereld.

Ze kwam terecht in de jazzrockscene en spitste zich toe op deze stroming. Daarvoor maakte ze nog een wereldplaat Blue. Deze plaat wordt ook na vijftig jaar nog alom geprezen als een van de beste LP’s aller tijden. Ze genoot van de creatieve vrijheid die ze had met jazzrockmuzikanten als gitarist Pat Metheny, toetsenist Lyle Mays, saxofonist Michael Brecker en bassist Jaco Pastorius van Weather Report. De live LP ‘Shadow and Light’ uit die tijd  is voor mij nog steeds een absoluut hoogtepunt uit haar omvangrijke carrière.
Maar ook hier zat een adder onder het gras. In Amerika is het niet gebruikelijk om van muziekstroming te wisselen. Je hoort in het ene kamp of in het andere. De liefhebbers van de countrymuziek nagelden Mitchell aan de schandpaal met haar nieuwe muziek met jazzrock invloeden. De jazzrockcritici moesten niets hebben de blonde mevrouw uit de country-scene, met haar teksten over de onrechtvaardigheid in de wereld. Zelf verdiende ze bakken met geld. En nog wist niemand van haar adder. Totdat haar afgestane dochter in 1993, na 28 jaar, wilde weten wie haar echte moeder was. Dat bleek dus Joni Mitchell te zijn. In 1997 kwamen ze in contact met elkaar en sindsdien zijn ze weer herenigd. Maar ruim dertig jaar gemis van haar kind hebben een zware wissel getrokken op het leven van Joni Mitchell.

De hoes van deze LP heeft me sinds mijn 18de altijd aangetrokken. Mijn broer was een groot fan van Joni Mitchell. In die tijd paste ik regelmatig op bij hem als hij samen met zijn vrouw naar een PvdA-bijeenkomst ging. Die bijeenkomsten duurden ellenlang, dus ik had genoeg tijd om door zijn LP-collectie te gaan. Ik las de drie kleintjes een verhaaltje voor, propte ze in bed, trok nog een paar gekke grimassen en ze vielen als een blok in slaap. Deze plaat heb ik grijsgedraaid in die tijd. Sindsdien hoor ik, als iemand de schone schijn probeert hoog te houden, op de achtergrond het gesis van een adder.

Gerrit-Jan Vrielink

OP DE HOOGTE BLIJVEN

MELD JE AAN VOOR DE NIEUWSBRIEF EN ONTVANG INSPIRATIE, NIEUWS EN DE AGENDA DIRECT IN JE MAILBOX.

Naar inschrijven